Mứt Sen Trần: Viên Ngọc Trắng Trong Ký Ức Tết Hà Nội

Món quà Tết quý giá này từ Làng Nành Gia Lâm sẽ dẫn dắt bạn khám phá sự tinh tế và hương vị ngọt ngào, thanh lịch làm nên linh hồn của Tết Hà Nội. Hãy nghe Vũ Mai Ngọc Ánh (Hà Nội) một travel blogger nổi tiếng bật mí .

Ngày Tết cổ truyền của người Hà Nội sẽ trở nên thiếu sót nếu khay đựng bánh mứt không có sự hiện diện của mứt sen trần. Món quà này vốn là một thức quà quý giá, thường được dùng trong các dịp trọng đại như cưới hỏi hoặc được đặt trang trọng trên bàn thờ tổ tiên. Cùng với mứt bí, mứt gừng, mứt quất, mứt sen trần tạo nên hộp quà "ngũ vị" truyền thống, bọc trong giấy bản và giấy bóng kính đỏ, tiện lợi để đem đi biếu Tết thể hiện sự trân trọng.

Hạt sen, hay "Liên tử" như danh y Tuệ Tĩnh đã gọi trong cuốn Nam dược thần hiệu, từ lâu đã được xem là một vị thuốc quý. Hạt sen có vị ngọt, tính bình, giúp ích khí, bổ trung, lại có tác dụng an thần và tăng tuổi thọ cho con người. Chính vì những giá trị dinh dưỡng và y học tuyệt vời này, hạt sen được nâng niu và chế biến thành món mứt, trở thành một biểu tượng của sự sang quý, sung túc trên bàn trà tiếp khách ngày đầu xuân.

                                                                                                Ảnh sưu tầm

Để tạo ra món mứt sen thơm ngon, ngọt bùi với hương vị khó quên, người thợ phải trải qua một quy trình chế biến vô cùng cầu kỳ và tinh xảo. Công đoạn luộc sen đã bao hàm nhiều bước nhỏ, đòi hỏi sự canh lửa khéo léo để hạt sen không bị sượng (cứng) mà cũng không được quá bở nát. Họ phải luộc sơ qua lửa lớn, rồi chuyển sang luộc chín bằng lửa liu riu, sau đó tãi nhẹ cho nguội nhanh để đảm bảo hạt sen giữ được độ tròn bóng và nguyên vẹn.

Kế đến là công đoạn sên đường, đây là lúc quyết định chất lượng và vẻ đẹp của viên mứt. Hạt sen sẽ được đun với nước đường ở lửa nhỏ, sau đó bỏ ra sàng tre và phơi vài nắng cho hạt thấm đường, trở nên trong suốt. Cuối cùng, người thợ phải liên tục rưới nước đường nóng đã được thắng đặc lên hạt sen cho đến khi đường tan hết và lặn hoàn toàn vào trong nhân, tạo nên những viên mứt có màu vàng ươm long lanh. Những hạt mứt đạt chuẩn phải trong veo như ngọc, không còn lớp đường kết tinh trắng lấm tấm phía ngoài.

                                                                                                Ảnh sưu tầm

Khi mứt sen trần được dọn ra đĩa nhỏ để tiếp khách, bên cạnh có gác một chiếc tăm nhỏ, đó chính là một lời mời thân thiết và dịu dàng theo phong cách xưa của người Hà Nội. Bạn hãy nhón nhẹ từng viên mứt, đưa vào miệng và cắn khẽ để cảm nhận nhân sen bở tung ra, quyện với vị ngọt sắc nhưng thanh tao của đường. Hương thơm ngọt đậm đà ấy sẽ lan tỏa khắp khoang miệng, mang lại một cảm giác bùi bùi, tao nhã không thể nào quên.

Món mứt sen trần này sẽ hoàn hảo nhất khi được dùng kèm với một ấm trà hảo hạng. Người ta thường pha một tuần trà trong chiếc ấm sứ nung già, chọn loại chè mạn có vị chát đặc trưng để cân bằng lại độ ngọt của mứt. Cái chát của trà hòa quyện với cái ngọt của sen tạo nên một sự phối hợp tinh tế, người xưa ví von là sự hòa hợp giữa âm và dương, giữa mưa và nắng. Thưởng trà, nhấp sen là một thú vui tao nhã, khiến cho ngày Tết của người Hà Nội trở nên sang trọng và yên bình hơn bao giờ hết.

Nếu bạn muốn tìm mua mứt sen trần chuẩn vị truyền thống, mình có một gợi ý về địa điểm mà bạn nên tìm đến. Theo các cụ lão niên, chỉ duy nhất làng Nành (tức xã Ninh Hiệp, huyện Gia Lâm, Hà Nội) là nơi có nghề làm mứt sen trần nổi tiếng và lâu đời. Nghề này bắt nguồn từ nghề làm thuốc Bắc truyền thống, những bí quyết và kinh nghiệm quý báu được các gia đình tại đây giữ gìn qua nhiều thế hệ.

                                                                                                Ảnh sưu tầm

Dù hiện nay Hà Nội có nhiều nơi sản xuất mứt sen, nhưng làng Nành vẫn được coi là cái nôi của món ăn này. Những nghệ nhân ở đây giữ nguyên các bí quyết truyền thống từ khâu chọn nguyên liệu đến khâu luộc và sên đường, tạo ra những viên mứt có hương vị và chất lượng không nơi nào sánh được. Nếu bạn có dịp ghé thăm khu vực này, bạn sẽ không chỉ mua được mứt ngon mà còn có thể cảm nhận được không khí và sự kỳ công của một nghề thủ công truyền thống Hà Nội.

Thật vậy, Mứt Sen Trần là một phần linh hồn của ẩm thực Hà Nội mỗi độ xuân về. Đừng bỏ lỡ cơ hội biến những viên mứt vàng óng này thành chiếc vé ký ức đưa bạn về với nhịp sống chậm rãi, thanh bình của Tết Tràng An xưa. Hãy tìm mua và tự tay trải nghiệm thú vui nhấp trà, nhón sen tinh tế ấy. 

Vũ Mai Ngọc Ánh (Hà Nội)